O czasie pracy środka smarnego decydują przede wszystkim warunki pracy. Wszystkie środki smarne podlegają degradacji określoną szybkością, nawet przy bardzo umiarkowanych warunkach pracy.

Długi czas pracy środka smarnego wynika z wielu czynników, w tym:

• stanu maszyny,
• właściwego doboru środka smarnego,
• jakości środka smarnego.

Jeśli chodzi o olej to decydujące znaczenie ma:

• baza oleju,
• pakiet dodatków.

Czynniki zapewniające długi czas życia to: stabilność chemiczna (odporność na utlenianie) odporność na zamiany lepkości, liczby kwasowej i powstawanie osadów.

Okresy pracy olejów w maszynach podaje producent sprzętu (nie producent oleju lub smaru) , w okresie gwarancyjnym jest to najczęściej przestrzegane, bo inne postępowanie grozi utratą gwarancji. Panuje opinia, że te okresy pracy są szacowane bardzo ostrożnie i duża część środków smarnych jest usuwana z maszyn w całkiem dobrej kondycji. Dlatego opracowano systemy analiz olejów w trakcie eksploatacji, które oceniają stan faktyczny oleju, a do tego są nośnikiem informacji o stanie maszyny.

1. Oleje smarowe.

Okresy pracy olejów są zwykle ustalane przez producenta sprzętu, on też zwykle podaje, jaki olej należy stosować, to jest jego klasę lepkościową i jakościową np. przy oleju hydraulicznym HLP 32. Czasami zamiast okresu godzinowego jest podawany czas np. 1 rok od zalania albo alternatywnie, co nastąpi najpierw.

Należy pamiętać, że zalecane okresy pracy środków smarnych dotyczą najczęściej typowych temperatur pracy sprzętu. Podstawową regułą przy temperaturze pracy oleju jest, że wzrost temperatury pracy o około 10°C, skraca czas życia oleju o połowę.

W tablicy poniżej podano typowe temperatury pracy wybranych układów.

Tablica 1. Typowe temperatury pracy olejów dla niektórych układów

Najbardziej typowe okresy pracy olejów to:

• Przekładnie: od 2000 h do 5000 h
• Sprężarki: od 500 h do 4000 h
• Hydraulika: od 100 h do 5000 h.

Norma AGMA 9005-E02 zaleca okresy wymiany olejów w przekładniach przemysłowych co 2500 h albo co 6 miesięcy, które nastąpi najpierw. Jako komentarz jest napisane, że zalecenie to jest bardzo konserwatywne i okres wymiany może bezpiecznie być wydłużony nawet dwukrotnie, pod warunkiem, że olej będzie badany.

Nośniki ciepła: mają wiele różnych zastosowań, czas ich pracy może być kilka miesięcy (wytłaczarki PCW) do 10-15 lat w dużych układach.

Oleje do przemysłu papierniczego: w przemyśle papierniczym są stosowane duże ilości olejów, przy dobrym monitorowaniu czas pracy tych olejów może sięgać 5-7 lat.

Okresy pracy olejów oraz ich zakresy temperaturowe można wydłużyć stosując oleje syntetyczne. Zastosowanie oleju syntetycznego bardzo często prowadzi do mniejszego zużycia mechanicznego zespołu, a okres pracy zależnie od zastosowania może być wydłużony dwukrotnie aż do dziesięciokrotnego.

Najdłuższymi okresami pracy charakteryzują się oleje na bazie eterów perfluorowych, one praktycznie nie ulegają starzeniu, są też najdroższym produktem na rynku olejowym.

Pewną orientację o okresach wymiany wybranych typów olejów przemysłowych można uzyskać z poniższych dwóch tablic.

Tablica 1. Okresy pracy oleje mineralne- oleje syntetyczne, diestrowe.

Tablica 2. Zwiększenie typowego czasu pracy sprzętu wskutek zastosowania baz hydrokrakowanych  (grupa II/III)

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi o czas pracy emulsji czy olejów obróbczych. Szczególnie trudne jest to w przypadku emulsji - o czasie pracy decydują badania robione w trakcie eksploatacji.

2. Smary przemysłowe

Smary tracą swoją przydatność eksploatacyjną po utracie połowy swojej początkowej zawartości oleju. Od tego momentu, wzrasta tarcie w łożysku oraz poziom szumu a także zawartość żelaza w smarze. Dalsza eksploatacja może prowadzić do poważnego zużycia i wcześniejszego uszkodzenia łożyska.

Przy olejach ważnym czynnikiem jest wpływ temperatury pracy na czas pracy oleju. W przypadku smaru też obowiązuje ta zależność. Przy czym przy smarze wzrost temperatury pracy może nastąpić przy zbyt dużej ilości smaru w łożysku. Zakłada się, że właściwą temperaturę pracy łożyska zapewnia napełnienie go smarem w ilości od 1/3 do 1/2 objętości.

Najlepiej problem okresów pracy smarów jest opisany dla łożysk elektrycznych, podstawowym dokumentem w tym względzie jest  raport EPRI NP-7502.

Tablica 3. Okresy wymiany smaru w łożyskach silników elektrycznych według raportu EPRI NP-7502 z 1992 roku (EPRI- Electric Power Research Institute)

Zmniejszenie okresu wymiany o połowę w przypadku:

• wzrostu powyżej każde 10°C powyżej 70°C temperatury łożyska,
• silników pionowych,
• smarów wielofunkcyjnych,
• łożysk wałeczkowych,
• napędów pasowych.

Dodatkowe skrócenie okresu wymiany, gdy istnieje ryzyko zanieczyszczenia.

Podsumowując:

1. Najskuteczniejszym środkiem oszacowania okresu wymiany olejów jest stosowanie monitoringu środków smarnych.

2. Zalecana częstotliwość analiz i badań środków smarowych:

• Sprężarki powietrza i gazowe: co 500 h, następnie co 1000 h.
• Układy hydrauliczne: co 1000 h.
• Sprężarki chłodnicze: co 1000 do 2000 h.
• Turbiny: co 2000 h.
• Przekładnie: co 2000 h.
• Oleje maszynowe: co 2000 h.
• Oleje hartownicze: co 2000 h.
• Oleje elektroizolacyjne: co 5000 h.
• Oleje silnikowe: co 15 000 km lub co 250 h.
• Wodne ciecze do obróbki metali: zależnie od układu: raz w tygodniu lub co 4 tygodnie.
• Olejowe ciecze obróbcze: zależnie od układu: co 2 do 4 miesięcy.

3. Najczęstszymi powodami wymiany olejów przemysłowych są zanieczyszczenia i woda.

4. Oleje silnikowe najczęściej są wymieniane z powodu utlenienia i przecieków płynu chłodzącego.

5. Czas pracy olejów przemysłowych często można przedłużyć poprzez usunięcie zanieczyszczeń metodami wirowania, filtracji i próżniowego odparowania wody.

6. Zużycie dodatków w środku smarnym jest trudniejsze do stwierdzenia, rzadziej z tego powodu są wymieniane oleje. Najczęściej występuje to w przemyśle papierniczym, gdzie zachodzi intensywny kontakt oleju z wodą (występuje wtedy wymywanie detergentu). W olejach turbinowych zachodzi wyczerpywanie się dodatków antyutleniających. 

Nasi specjaliści pozostają do Państwa dyspozycji w zakresie udzielania porad na temat okresów wymian przemysłowych środków smarnych. W tym celu prosimy o kontakt: tel. +48 81 820 07 88 lub e-mail: biuro@gorner.pl

Działamy na terenie województw: dolnośląskie, mazowieckie, lubuskie, śląskie, opole, małopolskie, kujawsko-pomorskie, podlaskie, pomorskie, podkarpackie, łódzkie, warmińsko-mazurskie, świętokrzyskie, lubelskie, wielkopolskie, zachodniopomorskie.

W ciągu 24 godzin nasze produkty wysyłamy firmą spedycyjną  do takich miast jak: Warszawa, Białystok, Gdańsk, Gorzów Wlkp., Katowice, Kielce, Kraków, Lublin, Łódź, Olsztyn, Opole, Poznań, Rzeszów, Toruń, Wrocław, Bydgoszcz, Zielona Góra, Szczecin.